ทำไมแมว 3 สี ถึงมีแต่ตัวเมีย?

Answer 1

"แมวสามสีเป็นเพศเมียจริงหรือไม่" ผศ.ดร.อัครเดช บุญประกอบ ภาควิชาสรีรวิทยา คณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้เขียนบทความอธิบายไว้ว่า
เรื่องนี้เกี่ยวกับพันธุกรรมและการแสดงออกของยีน เพราะ "สีขน" เป็นลักษณะทางพันธุกรรม การเกิดสีขน ขาว เหลือง (น้ำตาล) และดํา ถูกควบคุมด้วยยีน หรือสารพันธุกรรมที่อยู่บนโครโมโซม หรือ ดีเอ็นเอ ของแมวแต่ละตัว

แมวมีโครโมโซมจํานวน 19 คู่ ประกอบด้วย โครโมโซมร่างกาย 18 คู่ และโครโมโซมเพศ 1 คู่ โดยแมวเพศผู้มีโครโมโซมเพศแบบ XY แมวเพศเมียมีโครโมโซมเพศแบบ XX สีขนในแมวเป็นผลของการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมที่ได้รับมาจากบรรพบุรุษ ผ่านกระบวนการสืบพันธุ์แบบใช้เพศโดยอาศัยเซลล์สืบพันธุ์

ยกตัวอย่างการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมบนโครโมโซมเพศ เช่น พ่อแมว (เพศผู้) มีคู่โครโมโซมเพศเป็นแบบ XY และให้เซลล์สืบพันธุ์ (ตัวอสุจิ) ที่มีโครโมโซมเพศแบบ X หรือ Y ชนิดใดชนิดหนึ่ง ขณะที่แม่แมว (เพศเมีย) มีคู่โครโมโซมเพศแบบ XX และให้เซลล์สืบพันธุ์ (ไข่) ที่มีโครโมโซมเพศแบบ X ชนิดเดียว เนื่องเพราะไข่มีเพียงโครโมโซมเพศแบบ X เท่านั้น ลักษณะเพศของลูกแมวจึงถูกกําหนดให้เป็นไปตามชนิดของโครโมโซมเพศ (X หรือ Y) ที่มากับตัวอสุจิ กล่าวคือ การปฏิสนธิระหว่างไข่และตัวอสุจิที่มีโครโมโซมเพศแบบ Y ให้กําเนิดลูกเป็นเพศผู้ ขณะที่การปฏิสนธิระหว่างไข่และตัวอสุจิที่มีโครโมโซมเพศแบบ X ให้กําเนิดลูกเป็นเพศเมีย

การเข้าคู่ของโครโมโซมที่มาจากพ่อและแม่ เป็นผลให้ยีนหนึ่งๆ ที่อยู่ในตําแหน่งเดียวกันบนคู่ของโครโมโซมและควบคุมลักษณะเดียวกันที่เรียกว่า อัลลีล (allele) มีจํานวนเป็นคู่ (2 อัลลีล) โดยอัลลีลหนึ่งอยู่บนโครโมโซมที่ได้รับจากพ่อ และอีกอัลลีลหนึ่งอยู่บนโครโมโซมที่ได้รับจากแม่ ทั้งนี้ ยกเว้นบางยีนที่อยู่บนโครโมโซมเพศของแมวเพศผู้ เพราะโครโมโซม X และ Y มีลักษณะและจํานวนยีนแตกต่างกัน ด้วยเหตุนี้ ยีนที่อยู่บนโครโมโซม X ของแมวเพศผู้ มีเพียง 1 อัลลีลเพราะมีโครโมโซม X เพียงชิ้นเดียว

จากความเข้าใจดังกล่าวสามารถอธิบายสาเหตุที่พบว่าแมวสามสี (ส้ม หรือเหลือง หรือน้ำตาล ขาว และดํา) หรือสองสี (ส้มและดํา) ส่วนใหญ่เป็นเพศเมียได้ เพราะยีนที่ควบคุมลักษณะสีขนดังกล่าวอยู่บนโครโมโซม X และมี 2 อัลลีล คือ อัลลีลที่เป็นยีนเด่น เรียก "Orange allele" (แทนด้วยสัญลักษณ์ O) ควบคุมลักษณะสีขนให้เกิดสีส้ม และอัลลีลที่เป็นยีนด้อย เรียก "Non-orange allele" (แทนด้วยสัญลักษณ์ o) ควบคุมลักษณะสีขนให้เกิดขนสีอื่นที่ไม่ใช่สีส้ม และส่วนใหญ่พบว่าทําให้เกิดสีดํา เนื่องจากยีนที่ควบคุมลักษณะสีขนดังกล่าวอยู่บนโครโมโซม X เป็นผลให้ลักษณะสีขนส้ม ขาว และดํา ผันแปรตามเพศของแมว

โดยแมวเพศผู้มีโครโมโซมเพศแบบ XY จึงมียีนดังกล่าวเพียงหนึ่งอัลลีลที่อยู่บนโครโมโซม X ซึ่งอาจเป็นอัลลีลแบบ O/-(สีส้ม) หรือ o/-(สีดํา) อย่างใดอย่างหนึ่ง ทําให้แมวเพศผู้ส่วนใหญ่มีขนสีส้มหรือสีดําเพียงสีใดสีหนึ่งเท่านั้น
ขณะที่แมวเพศเมียมีโครโมโซมเพศแบบ XX จึงมียีนที่ควบคุมลักษณะสีขนดังกล่าวจํานวน 2 อัลลีลอยู่บนโครโมโซม X แต่ละข้าง ซึ่งอาจเป็นอัลลีลแบบ O/O (สีส้ม) หรือ o/o(สีดํา) หรือ O/o(สีส้มและสีดําในตัวเดียวกัน)

**ด้วยเหตุนี้แมวที่มีสามสีหรือมี 2 สี (ส้มและดํา) ที่พบเห็นเป็นส่วนใหญ่จึงเป็นแมวเพศเมียค่ะ