บั้งไฟพยานาค?

Question

ความเข้าใจเรื่องบั้งไฟพยานาคในทางวิทยาศาสตร์มีหมายอย่างไร

Answer 1

บั้งไฟพญานาค หรือ บั้งไฟผี เป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติที่ยังไม่สามารถหาคำอธิบายที่ชัดเจนได้ โดยมีลักษณะเป็นลูกไฟสีชมพู ไม่มีกลิ่น ไม่มีควัน ไม่มีเสียง พุ่งขึ้นเหนือลำน้ำโขง มีตั้งแต่ระดับ 1-30 เมตร แล้วพุ่งขึ้นไปในอากาศสูงประมาณ 50-150 เมตร เป็นเวลาประมาณ 5-10 วินาที โดยจะเกิดปีละ 1 ครั้งเท่านั้น

คาดว่าอาจจะเป็นก๊าซมีเทน-ไนโตรเจน หรือ ฟอสฟอรัส ที่เกิดจากการย่อยสลายของซากพืชซากสัตว์ใต้น้ำ
สภาพบรรยากาศที่พอเหมาะกับการเกิดลูกไฟหรือบั้งไฟพยานาคจะต้องมีความชื้นสัมพัทธ์ต่ำ รู้สึกได้จากบรรยากาศรอบตัวเราต้องไม่อบอ้าว อากาศเย็นสบายและที่สำคัญท้องฟ้าต้องไม่มีเมฆมาบดบังดวงจันทร์ เพราะหลายครั้งที่ไปสังเกตการณ์ หากปรากฏว่าปีใดดวงจันทร์โดนเมฆบัง ปีนั้นจะพลาดโอกาสชมลูกไฟที่ว่านี้แน่นอน และองค์ประกอบอีกอย่างหนึ่งที่ทำให้ลูกไฟพุ่งขึ้นมาจากน้ำจำนวนมากและแน่นอนว่าจะต้องขึ้นในวันนั้นก็คือ วันที่พระจันทร์ "เต็มดวง" จริงๆ

มีแนวทางที่เราสามารถสังเกตได้ก็คือ ก่อนจะถึงวันออกพรรษาสักหนึ่งเดืนให้ลองสังเกตการขึ้นของดวงจันทร์ในวันพระขึ้น 15 ค่ำ (ดูได้จากปฏิทิน) คือถ้าหากพระอาทิตย์ยังไม่ลับขอบฟ้า หรือเพิ่งจะลับขอบฟ้าไป ฟ้ายังคงไม่ทันมืดสนิทดีนักแล้วเราเห็นดวงจันทร์โผล่ขึ้นมาทางด้านตะวันออกละก็ นั่นละปีนั้นวันพระของเราดวงจันทร์ยังขึ้นไม่เต็มดวง (เรื่องนี้เป็นความคลาดเคลื่อนทางปฏิทิน จันทรคติของไทย ไม่ทราบว่าถึงขณะนี้มีการปรับแก้ตรงนี้หรือยัง) ต้องรออีกหนึ่งวันคือวันแรม 1 ค่ำ ตามปฏิทินของไทยซึ่งจะไปตรงกับ วันพระขึ้น 15 ค่ำ ของประเทศลาวพอดี


วันนั้นพระจันทร์จะขึ้นประมาณเกือบ 19:00 น. หรือหนึ่งทุ่มตามเวลามาตรฐานของกรมอุทกศาสตร์ กองทัพเรือ ดวงจันทร์จะกลมเกลี้ยงเด่นสง่าอยู่บนท้องฟ้า นับจากเวลานี้ ทุกท่านที่ไปนั่งคอยชมจะพบกับปรากฏการณ์ธรรมชาติที่ยังหาข้อยุติทางวิทยาศาสตร์ไม่ได้ว่า ทำไมต้องเกิดขึ้น ณ คาบเวลานี้ เป็นประจำทุกปีไม่เคยขาด และต้องเกิดตามลำน้ำโขงเฉพาะช่วงของจังหวัดหนองคายเท่านั้น
ลูกไฟหรือบั้งไฟพญานาคจะปรากฏให้เห็นในวันออกพรรษาลาว ซึ่งมักจะหลังวันออกพรรษาของไทย 1 วัน ตรงกับวันขึ้น 15 คำ เดือน 11 โดยจะเริ่มปรากฏให้เห็นตั้งแต่เวลา หลังพระอาทิตย์ตกดินจึงถึงเวลา 23 น. มีลักษณะเป็นลูกไฟสีชมพูออกสีบานเย็ยหรือ สีแดงทับทิม จะเริ่มปรากฏจากเหนือผิวนำระดับ 1.30 เมตร แล้วจะพุ่งขึ้งสูงประมาณระดับ 50-150 เมตร เป็นเวลา 5-10 วินาที แล้วก็จะดับหายวับไปในอากาศ ทั้งๆที่ ดวงไฟยังโตอยู่มิได้หรี่ลงเล็กลงแล้วค่อยๆดับและไม่มีลักษณะโค้งตกลงมาเหมือนดอกไม้ไฟ

เกิดของลูกไฟ...

ลูกไฟประหลาด นี้จะเกิดขึ้นตามบริเวณตั้งแต่ท่าน้ำวัดหลวง ต.วัดหลวง ปากห้วยหลวง ท่าน้ำจุมพล ท่าน้ำวัดไทย ท่าน้ำวัดจอมนาง และบริเวณปากน้ำงึม บ้านหนองกุง ต.กุดบง ท่าน้ำบ้านน้ำเป ต.รัตนวาปี ท่าน้ำบ้านท่าม่วง กิ่ง อ.รัตนวาปี และที่แก่งอาฮง บ้านอาฮง ต.หอคำ อ.บึงกาฬ และที่บริเวณท่าน้ำวัดหินหมากเป้ง อ.ศรีเชียงใหม่ ที่กล่าวมทั้งหมดอยู่ในจังหวัดหนองคาย

นอกจากประเทศไทยแล้ว ที่อื่น ๆ ในโลกก็มีรายงานการพบปรากฏการณ์ลักษณะเดียวกันนี้เช่นกัน เช่นที่ มลรัฐมิสซูรี และ มลรัฐเท็กซัส ของสหรัฐอเมริกา โดยเรียกกันว่า แสงมาร์ฟา (Marfa lights) นอกจากนี้ยังพบที่เมืองเจดด้าห์ ประเทศซาอุดิอาระเบีย ริมฝั่งทะเลแดง